Richard Dawkins - GEN BENCİLDİR

’ Bir gezegendeki akıllı yaşam biçimi, gün gelir kendi varlığının sebebini ilk defa çözeceği bir çağa ulaşır. Eğer uzaydan dünyaya üstün yaratıklar gelirse, uygarlığımızın seviyesini ölçmek için soracakları ilk soru ‘’Evrimi keşfedebilmişler mi?’’ olacaktır. Üç milyar yıldan daha uzun bir süre boyunca canlı organizmalar, niye olduğunu bilmeden dünyada var oldular ve sonunda gerçek içlerinden birine doğdu. Bu birinin ismi Charles Darwin’di.’’

‘’Biz hayatta kalma makineleriyiz, ancak ‘’ biz sözcüğü sadece insanlar anlamında değil. Tüm hayvanları, bitkileri, bakteri ve virüsleri kucaklıyor.’’

‘’İnsanın sıra dışı olan yönlerinin çoğu tek bir sözcükte özetlenebilir: ‘’ kültür’’. Bu kelimeyi kibirli olan anlamında değil, bir bilim insanının kullandığı anlamda kullanıyorum. Kültür iletimi, genetik iletime şu açıdan benzeşir: temelde tutucu olmasına karşın bir evrim şekline yol açabilir.’’

Birisi size bencil biri olduğunuzu söylese tepkiniz ne olurdu? Böyle bir sözü hoş karşılayacak kişi sayısının pek fazla olacağını zannetmiyorum. Richard Dawkins ise Gen Bencildir kitabında apaçık bunu söylüyor. Gen bencildir. Biyolojik varlığımızın temeli DNA, DNA’nın da temeli genler olduğuna göre. Elbette kitap hakkında spekülatif bir başlangıç yaptığımın farkındayım. Bunu bilinçli yaptım tabi ki. Richard Dawkins bu tür yorumlara kitabını yayımladığından bu yana hep muhatap olmuş. Hatta karşı tez olarak İşbirlikçi Gen gibi kitaplar da yazılmış.  O kadar yoğun eleştiriler yapılmış ki Richard Dawkins kitabının sonraki baskılarında bu eleştirilere de yanıt vermek durumunda kalmış. Bu yanıtlar da kitabın son bölümünde notlar olarak yer alıyor ve hayli geniş yer tutuyor. Halbuki Dawkins ‘in yapmak istediği hayata genin gözünden bakmamızı sağlamak.

Kitabın en önemli etkilerinden biri de bilim ve kültür dünyasına kazandırdığı MEM kavramı. MEM, artık biyolojiyle, genetik ile ilgili bir kavram olmanın da ötesinde. Kültürel MEM den söz ediliyor artık.

Kitabın bölümleri: Neden İnsanlar Var?, Eşleyiciler, Ölümsüz Sarmallar, Gen Makinası, Saldırganlık: Kararlılık ve Bencil Makine, Gencillik, Aile Planlaması, Nesillerin Savaşı, Cinsiyetlerin Savaşı, Sen Benim Sırtımı Kaşı; Bende Seninkini, MEM’ler: Yeni Eşleyiciler, Kibar Çocuklar Birinci Olur, Genin Uzun Menzili.  Kitap genlerin uzun tarihinin bir özeti.

Richard Dawkins ’in Gen Bencildir ’de bir bilim kitabı olmasına rağmen çok akıcı, rahat, anlaşılır bir anlatım kullandığını, Dawkins ‘in yazdığı bilim kitaplarıyla edebiyat ödülü sahibi olduğunu da belirtmeliyim.

Kitabı okuduktan sonra biri size bencil olduğunuzu söylediğinde artık siz de rahatlıkta evet hepimiz benciliz diyebilir ve kaynak olarak da Gen Bencildir kitabını gösterebilirsiniz.

A. KOŞBAY