Frans De Waal - İÇİMİZDEKİ MAYMUN /BİZ NEDEN BİZİZ?

‘’ Muhallebi çocukları ülkesinde mi büyüdüm? Belki, ama buradaki asıl mesele, şiddetin farklı toplumlarda ifade ediliş biçimleri arasında büyük farklılık olması. En çok neye değer veririz: Uyuma mı rekabete mi? İnsan türünün sorunu budur. Bütün bunların içinde bir yerlerde gerçek insan doğası barınıyor ama öyle farklı yönlere esnetilmiş ki doğal olarak rekabetçi miyiz, yoksa doğal olarak cemiyet kurucu muyuz söylemek zor. Aslında her ikisiyiz ama her toplum kendi dengesini kuruyor. Amerika’da’ ’gıcırdayan tekere yağ sürülür’’. Japonya’da ‘’gevşeyen çivi çakılır’’.

İnsan melek mi, şeytan mı? Savaşan mı barışan mı? Çatışan mı, uzlaşan mı? Bu soruların yanıtını primatolog Frans De Waal doğadaki yakın akrabalarımız şempanzeler ve bonobolar üzerinden arıyor.

Kanımızdaki iktidar hırsından, cinselliğe, şiddete ve iyi ahlaka kadar evrim bize neler söylüyor? Yıllarca insanın şiddet eğiliminin doğasının ayrılmaz bir parçası olduğu, eğitim ve kültür ile şiddetin önlenebileceği söylendi. Ancak şiddet ne kadar doğal bir olgu? Hayvanlar vahşidir. Biz insanlar ehlileştik demek ne kadar doğru? Bu kitap işte bu klişelere karşı çıkıyor.

Kitabı okuduktan sonra şempanzelerin şeytan huylu, bonoboların da melek huylu akrabalarımız olduğunu düşünüyorum. Bonobolar biraz hippilere benziyorlar yazarın deyimiyle. Bonobolar doğanın belki de tek feminist, dişi egemen toplumu aynı zamanda. Bonoboların diğer hayvan topluluklarından daha barışçıl yaşadıklarını okuduğumda acaba insanlığın yönetiminde kadınlar egemen olsaydı bizim dünyamız nasıl olurdu diye düşünmekten de kendimi alamadım.

A. KOŞBAY